Ostatki

Ponownie nie było mnie długo w Ostoi, niemal dwa tygodnie. Pomyślałem: pojadę i posprzątam po sezonie, pewnie wszystko już jesiennie zwiędłe i gotowe do ostatniej drogi do kompostownika. Przywitał mnie jednak łan październikowych rzodkiewek, całkiem smakowitych, mniejszych i ostrzejszych niż wiosenne. Jako trzeci plon w tym sezonie z tej grządki, nie można im nic zarzucić. To chyba najpóźniejsze rzodkiewki w Ostoi, ale to chyba jeszcze nie koniec - na innych grządkach jeszcze są inne, za małe na razie aby je zebrać. Tak zwane "nawarstwianie w czasie" (stacking in time) - znana permakulturowa metoda rozkładania zbirów w czasie, właśnie wydała owoce ... a ściślej, rzodkiewki :)

Zebrałem 48 z niecałego metra kwadratowego, glebę uzupełniłem dwoma centymetrami kompostu i przykryłem ściółką ze starego siana. Ta grządka ma już spokój aż do wiosny, niech sobie odpoczywa, niech ucztują dżdżownice, niech chłonie wodę i przygotowuje się do następnego sezonu. Liście rzodkiewek trafiły do "farmy dżdżownic", czyli do kompostownika, w którym setki, jeśli nie tysiące tych małych pomocników przerabia wszystkie odpadki w tak zwany wermikompost, czyli kupki dżdżownic, jeden z najbardziej wartościowych nawozów na świecie.

W donicach podsiąkowych pomieszanie z poplątaniem - wszak "wszystko" było pozbierane, a tu i jakieś małe sałaty rzymskie, a to jakieś fasolowe ostatki, tu bazylia, tam marchewka, wszystko niby takie niewielkie, ale jak się zbierze, to się okazuje, że ciężko przejeść. Pojemnik liści, pojemnik korzeni, pęk ziół. Daję tym donicom jeszcze czas, niech produkują do pierwszych mrozów. Przygotuję je do zimy jako ostatnie.

Z kostek słomy zbieram końcówkę dyń, i samotną pominiętą paprykę, ale widzę, że jeszcze jest nieco dyń i kabaczków młodocianych, a i kwitną niektóre krzaki na potęgę. Nie robię więc z dyniowymi kostkami słomy nic. Co innego kostki pomidorowe - tam usuwam resztki wszelkie, wynoszę pod krzewy czeremchy, aby kompostowały się tam samoczynnie. Niech zima i mróz dezynfekują siatki po których pięły się pomidory i słomę w kostkach jednako, do kostek dla pomidorów powrócę dopiero w kwietniu.

Nadchodzi czas porządków w gnojówkach - z pokrzywy, skrzypu, żywokostu i specjalnych, jak ta z ... liści pomidora. W tym roku już się nie przydadzą. Zbieram wiadra z gnojówkami w jedno miejsce, po ściółkowaniu części grządek opadłymi jesiennymi liśćmi, wykorzystam te gnojówki do ich ostatniego przed zimą podlania. Wiem, że dzięki temu liście będą się szybciej rozkładać, a gleba pod ściółką stanie się bardziej żyzna. Pamiętać jednak muszę, aby nie przesadzić, przecież niemal w każdej grządce pozostają kłącza, bulwy i cebulki roślin wieloletnich, a ich nie chcę zniszczyć.

O sukcesie z grzybnią kani już pisałem, ale to, co się teraz dzieje, to już po prostu kaniowy raj. Kanie w donicach bez dna, gdzie wszystko zebrane i rośnie sobie co chce, kanie na huglu wśród fasol, kanie w leśnym ogrodzie między koniczyną a żywokostem, i po prostu pod płotem. Wydaje mi się, że owocują posuwając się od miejsca zaszczepienia grzybni na zewnątrz, coraz dalej i dalej. Oby tylko nie zanikły po roku czy dwóch, jak to na przykład uczyniły podwórkowe prawdziwki, znacznie teraz rzadsze, aczkolwiek wciąż obecne.

W tak zwanym Zapłotku, gdzie zasadniczo jak już pisałem nie miało nic rosnąć w tym roku, eksperymentalna sałata nie wygląda źle. W części zapłotka właśnie kwitnie gorczyca. Nie zdąży jednak wydać nasion przed mrozami, bez koszenia, ścinania i siekania, stanie się ściółką, która użyźni Zapłotek. Łyżką dziegciu w beczce Zapłotkowego miodu jest jedynie "wizyta" grzybiarza, lub ich liczby mnogiej, którzy weszli za siatkę, pozbierali sobie (pewnie maślaki) i przy okazji udeptali część ściółki.

Choć to ogrodowe ostatki, to sezon bobrowy w pełni. Trafił się bóbr niepełnosprytny, co to ścina, ścina, i ściąć nie umie. Bierze się za drzewa dla siebie za grube, ścina inne tak, że zawisają na sąsiadach i nie przewracają się tam, gdzie planował. Nie poddaje się jednak biedaczysko, tnie z drugiej strony, ale drzewo zaklinowane w sąsiedzie, nie przewróci się, chyba że przyjdzie wietrzysko silne i bobra wspomoże. Nie współczuję mu jakoś, ponad dwadzieścia drzew trwale uszkodzonych, a mnie właśnie zabrakło siatki do osłaniania pni. Myślę, że z kolegą bobrem mamy do pogadania ....